Het project is het ontwerp van architectenbureau Abscis Architecten uit Gent, dat deze opdracht toegewezen kreeg na winst in een architectuurwedstrijd en dat samen met studiebureau Technum de studie stabiliteit en de technische uitrusting bekeek. Bouwheer was Vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek en met het totale project ging een bedrag gepaard van net iets meer dan 12 miljoen euro, btw en erelonen niet inbegrepen. De totale bruto oppervlakte bedraagt 40 223 m². Het project liep met VIPA-subsidiëring en was een opdracht waarbij de wet op de overheidsopdrachten moest worden toegepast.
Het hele project, dat in 2012 werd opgestart en de voorbije zomer werd opgeleverd, werd in goede banen
geleid door architect-partner Sofie Eggermont en haar team. We kloppen bij haar aan om te vernemen hoe zij het uit twee aparte gebouwen bestaande parkeergebouw aanpakten.

Acht en vier verdiepingen

“Wat we absoluut wilden vermijden, was dat er een indruk van massiviteit zou ontstaan. Dergelijk gevaar loert snel om de hoek bij gebouwen van deze omvang”, opent onze gesprekspartner. “Daarom splitsten we het geheel op in een hoger en een lager deel. Door deze verdeling ontstond een as die naar het ziekenhuis leidt en kwamen twee kleinschaliger gebouwen tot stand, waardoor we aansluiten met de door de ziekenhuiscampus gewenste ruimtelijke context en korrelgrootte. Het hoogste gebouw telt acht verdiepingen en werd in januari in gebruik genomen, het kleinere gebouw met vier verdiepingen werd eind juli opgeleverd door aannemer Antwerpse Bouwwerken.”
Interessant is om even stil te staan bij de nieuwe verbindingsas tussen de twee deelgebouwen. Deze as is
doorgetrokken tot aan de rand van de site en werd als laan ontworpen. Bij aankomst op de site stelt het gebouw zich op deze manier open naar de bezoekers, die via een eenduidige in- en uitritsituatie de parking binnenrijden.
Patiënten kunnen met de wagen rond de parking rijden en afgezet worden aan de inkomsthal van het ziekenhuis. Automobilisten kunnen via een verkeerslus kiezen voor het terugkeren naar de ring of het stationeren van hun wagen in het parkeergebouw. Verder wordt het doorgaand verkeer, via de verbindingsas tussen de twee deelgebouwen, beperkt tot de urgentiediensten en is er een ‘Kiss en ride’-zone onder het oostelijk gelegen gebouw. Dit brengt een verkeersarm plein tot stand, waarop de bezoeker, patiënt en/of medewerker terecht komt na het parkeren.

Openheid staat centraal

Centraal in het ontwerp staat een bijzonder grote openheid, bij dit gebouw dat eigenlijk een gigantische betonconstructie is. Deze betonconstructie bestaat uit quasi niets anders dan geprefabriceerd beton.
“De geprefabriceerde kolommen werden uitgevoerd met consoles die over drie tot vier verdiepingen doorgaan”, verduidelijkt Sofie Eggermont. “Verder zijn er geprefabriceerde balken met uitkragende vleugelplaat en met uitkragende ribben, premuren voor de trap- en liftkernen, voorgespannen welfsels van 40 cm en een omgevingsaanleg met speciale geprefabriceerde diamantvormige betonstraatstenen.”
Uit de verdere uitleg wordt duidelijk hoe Abscis Architecten het geheel ontwierp in samenspraak met de eigen landschapsarchitect en een grafisch vormgever. Volgens de architecte was bij dit alles de vermenselijking van een functioneel concept van cruciaal belang en daarom werd het strakke raster van de parkeerplaatsen gekoppeld aan uitwaaierende vloerplaten met groenaanplantingen. Het geheel werd ingeplant in een groene omgeving met bomen en zitbanken.

“De borstweringen werden dusdanig ontworpen dat ze konden worden uitgevoerd in geperforeerde aluminium platen. Deze vormen een contrast met de massiviteit van het project en maken het gebouw lichter. De vorm van de perforaties reflecteert de vorm van de pleintegels, die exclusief ontworpen werden door Abscis Architecten”, verduidelijkt Sofie Eggermont. “Binnenin het gebouw deden we een beroep op een grafisch vormgever, vooral dan voor het systeem van interne oriëntatie. Deze ontwerper speelde in op de vorm van de perforaties.”
“Een leuk, maar verre van onbelangrijk detail, is dat de perforaties in de gevelbekleding overdag daglicht naar binnen laten en dat de perforaties zelf zwart lijken. ‘s Nachts werkt het net andersom en schijnt het licht in het gebouw naar buiten, wat zorgt voor een opvallend effect.”
“De gelijkvloerse lagen van de gebouwen Oost en West zijn verder uitgevoerd met een vrije hoogte van vier meter. Hiervoor zijn diverse redenen: zo maakt het enerzijds een herbestemming mogelijk en kunnen anderzijds bepaalde zones gereserveerd worden voor bijzonder verkeer, zoals ziekenvervoer, bestelwagens van onderhoudspersoneel, plaatsen voor mindervaliden, huisartsen, regelmatige bezoekers voor radiotherapie, enzovoort. Zij kunnen drempelvrij circuleren tot aan de ingang van het ziekenhuis.”

Uiterst strakke planning

Het project Parkeergebouw AZ was onderworpen aan een zeer strakke planning. Om aannemer Antwerpse Bouwwerken snel en efficiënt te kunnen laten afwerken, werden een aantal principes gevolgd.
“We zetten onder meer maximaal in op het voorkomen van ‘natte knoppen’, dit in functie van het minimaliseren van het bekistingswerk op de werf”, vernemen we. “Deze droge montage is de meest efficiënte uitvoeringswijze voor dit type gebouw en resulteerde in een zeer korte uitvoeringsplanning.”
“Andere interessante zaken vind je bij bepaalde niet evidente balken, door de aanwezigheid van dubbele
uitkragingen. Omdat we enkel gebruik maakten van mofstaven in de ribben en een doordachte opdeling in
elementen werd dit toch mogelijk. Daarnaast was er een afstemming van maatvoeringen aan complexe geometrische vormen, in functie van een strakke architecturale uitstraling en liet prefabbeton toe om zeer complexe geometrische vormen toch op korte uitvoeringstermijnen mogelijk te maken op de werf.”
We geven nog mee dat bijna alle balken (gemiddeld gewicht van bijna 10 ton per balk, met uitschieters tot 44 ton) volledig geprefabriceerd werden, zonder aanstortingen op de werf.
“De snelheid van uitvoering was enorm”, horen we tot besluit. “Zo kwam er een uitvoering van één verdieping van om en bij de 3000 m² per twee weken ofwel per week een uitvoering van een halve etage.”

Bron: Op de werf, dec 2015 - Tekst Jan Hoffman

Naar het project 'Parkeergebouw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek'