Scheppen van een nieuw kader

De Kerkfabriek Sint-Gaugericus Roosdaal wenste een haalbaarheidsstudie naar herbestemming/nevenbestemming voor het restaureren en conserveren van de kerk, teneinde het gebouw voor minstens nog 25 jaar op een normale, correcte en veilige manier in dienst te kunnen houden. Abscis Architecten maakte een kostenraming op voor de restauratiewerkzaamheden en stelde een haalbaarheidsstudie op voor vier potentiële her- en/of nevenbestemmingen. Onze visie is stedenbouwkundig en contextueel geïnspireerd - ze legt de pijnpunten van de actuele situatie bloot en toont hoe het centrum van Pamel opgewaardeerd kan worden.

Bestaande toestand

De neogotische Sint-Gaugericuskerk is beeldbepalend voor de dorpskern van Pamel en de ruimere omgeving. Rondom de kerk bevinden er zich tevens enkele belangrijke dorpselementen zoals de historische pastorie, het sociaal huis ‘Ons Huis’ en de plaatselijke jeugdbeweging. Het kerkplein wordt momenteel slechts als parking gebruikt en vanuit het dorpscentrum ervaart men geen verbinding met de achterliggende groene omgeving.

Nieuwe toestand

Het plein voor de kerk wordt opgewaardeerd en voorzien van zitelementen - een halfverhard groen plein waarin looproutes de bezoekers begeleiden naar diverse plekken in de omgeving zoals een petanqueveld, een nieuwe groenzone achter de kerk en wandelpaden naar verder gelegen groenzones die op hun beurt aansluiten op fiets- en wandelroutes in de ruimere omgeving. Deze opwaardering maakt van het centrum van Pamel een aangename plek om te vertoeven.

Conclusie participatieve aanpak

De neogotische kerk heeft een architecturale waarde. Daarom werd via een participatief traject beslist om de kerk, de pastorie en het plein als één project te behandelen. De Kerkfabriek vraagt om in gelijk welk scenario voldoende ruimte te behouden om te voorzien in de behoeften van de lokale geloofsgemeenschap. Ook de jeugdbeweging die zich op het achterliggende terrein bevindt, wenst hun werking te kunnen verderzetten.

Het in te vullen programma blijft blanco en laat o.a. ruimte voor volgende functies: liturgie, sociaal huis, cultuur, woon- en servicevoorzieningen, enz.

Er werden 4 scenario’s onderzocht:

• Scenario 1: restauratie
• Scenario 2: AGORA
• Scenario 3: nieuw complex
• Scenario 4: restauratie en woningen

SCENARIO 1 – RESTAURATIE

De kerk wordt gerestaureerd en flexibel ingericht zodat polyvalent gebruik mogelijk is en er naast het liturgisch gebeuren ruimte ontstaat voor nevenfuncties zoals een toeristisch infopunt, een exporuimte, een overdekte markt of een polyvalente box en extra verdiepingsvloer. Het sociaal huis verhuist naar de oude pastorie en ‘Ons Huis’ wordt uitgerust met een centrale foyer die enerzijds toegang biedt tot de pastorie en anderzijds tot het nieuwe restaurant.

SCENARIO 2 – AGORA

Het kerkgebouw wordt een openlucht belevingsruimte voor het dorp van Pamel, waar markten, openluchtconcerten e.d. kunnen plaatsvinden. Plaatselijk (koor, dwarsbeuk) wordt er een nieuw transparant dak voorzien zodat gelovigen voor het liturgisch gebeuren gebruik kunnen maken van geacclimatiseerde ruimtes. Vooraan in de kerk wordt er aan de oostelijke zijde een toeristisch infopunt ingericht.

SCENARIO 3 – NIEUW COMPLEX

In dit scenario wordt uitgegaan van de afbraak van de kerk, de pastorie én ‘Ons Huis’. Daar de bouw van een nieuw gebouw op de plaats van de oorspronkelijke kerk een beladen gegeven vormt, wordt voorgesteld om de contouren van de kerk te behouden en als land art in de omgeving te integreren. De nieuwbouw zal op haar beurt voorzien worden op de percelen van de pastorie en ‘Ons Huis’ en zal plaats bieden aan de kantoren en verhuurbare ruimtes langs het plein en een polyvalente zaal, waar liturgische vieringen kunnen plaatsvinden. Aansluitend op de polyvalente zaal wordt een restaurant voorzien dat uitgeeft op het park.

SCENARIO 4: RESTAURATIE EN WONINGEN

Een vierde scenario betreft de restauratie van de kerk en de bouw van een nieuwbouwcomplex op de site van de pastorie en ‘Ons Huis’. In het nieuwbouwcomplex worden verscheidene functies voorzien. Het gaat om een eengezinswoning die aansluit op de bestaande eengezinswoningen en een overgang vormt naar een appartementsgebouw / gebouw met serviceflats. Grenzend aan het park wordt er op de begane grond een polyvalente ruimte met restaurant gebouwd. Deze polyvalente ruimte geniet van een uitzicht op het park en ondersteunt de functies die in de kerk ondergebracht worden. Ook een ondergrondse parking maakt deel uit van dit scenario en is bereikbaar via het plein. Naar volumetrie toe zoekt het nieuwe bouwvolume aansluiting met de typologie in de omgeving - zo wordt er gewerkt met hellende daken en blijft het aantal bouwlagen beperkt.

OMGEVINGSAANLEG – OVERLAPPEND SCENARIO

In alle voorgestelde scenario’s wordt het dorpsplein heraangelegd en ingedeeld in diverse zones, krijgt het een groen karakter en wordt het verbonden met het achterliggende fiets- en wandelnetwerk. Het plein voor de kerk wordt opgewaardeerd en voorzien van zitelementen en een dubbele bomenrij (met maximaal behoud van de bestaande bomen). Het aanwezige kunstwerk blijft behouden en wordt in de omgevingsaanleg geïntegreerd. Een semi-verharding met petanqueveld en zonnewerende luifels zal de parking van voorheen snel doen vergeten. De verouderde bebouwing achter de kerk (waarin nu de meisjes van de jeugdbeweging gehuisvest zijn) maakt plaats voor een groen park met speeltuin. Afhankelijk van de toekomstvisie op de werking van deze jeugdbeweging kunnen er in het park nieuwe paviljoenen voorzien worden of kunnen zij geherlocaliseerd worden.

De ingrepen op de kerk en de pastorie creëren een bruisend maar intiem plein dat een transitie vormt tussen het plein langs de Brusselstraat en het groene park met zijn vingers naar de achterliggende omgeving.