Het Zuid evolueerde sinds de jaren tachtig van opkomende studentenbuurt tot bruisende cultuur- en terrasjeswijk. Er is dan ook veel vraag naar parkeergelegenheid. De in 1881 gegraven dokken kwamen daarvoor in aanmerking. "De bovenste 1,5 meter van de drie dokken zijn tijdens het dempen afgebroken, maar de lagere delen bleven goed bewaard", zegt projectleider Thomas Quirynen van bouwbedrijf Van Laere, dat de ondergrondse parking bouwde.

"Samen herbergen ze ongeveer tweeduizend parkeerplaatsen voor personenwagens en driehonderd voor fietsen. De parking in het meest zuidelijke dok, het Steendok, is al sinds december in gebruik. Naast gewone parkeerplaatsen zijn er ook plaatsen met laadinfrastructuur voor elektrische wagens en voorbehouden plekken voor mensen met een beperking voorzien. De fietsparking bevindt zich op niveau -1. Ze is bereikbaar via een trap met fietshelling." Momenteel werkt Van Laere de parking in het noordelijkste dok af, het Kooldok. Die wordt volgens de huidige planning in de zomer van 2022 in gebruik genomen.

Uitdagingen

Beide parkings tellen vier ondergrondse niveaus, die zijn opgebouwd uit een prefabbetonstructuur. "De ligging binnen de bestaande dokwanden plaatste ons voor heel wat uitdagingen", legt Quirynen uit. "Tijdens het dempen in 1969 was de toenmalige dokbodem niet uitgebaggerd. Er zijn toen ook nogal wat dekstenen vanaf de kade in de dokken terechtgekomen. Dat materiaal moesten we weghalen voor we onze bouwkuip konden realiseren.”

Binnen de oude dokwanden heeft Van Laere in het Steendok geleidingsmuurtjes in ter plaatse gestort beton aangebracht. "Tussen die geleidingsmuurtjes zijn daarna slibwanden geplaatst. De aanzet daarvan komt niet hoger dan de afgewerkte pas van niveau -1, zodat de oude dokwanden hier weer zichtbaar zijn. Onderaan zetten de slibwanden zich verder tot in de Boomse klei. Zo brachten we een waterdichte doos tot stand."

Op de plaats van de traphallen gaan de slibwanden wel door de oude dokmuren heen. "Daar waren we dan ook verplicht om delen van die oude wanden uit te breken. Zodra de slibwanden er stonden, konden we verder uitgraven om de trekankers die de slibwanden stabiel moeten houden aan te brengen."

Tijdelijk grondpakket

"Om een tweede rij – dieperliggende – ankers en de daarmee gepaard gaande zwaardere bemaling te vermijden, moesten we op niveau -4 tijdelijk een grondpakket laten liggen, als bijkomende steun voor de slibwanden. Deze grond konden we pas wegnemen na het storten van de druklagen van de vloeren en het optrekken van de prefab draagstructuur." Om die resterende grond vanaf het maaiveld via twee openingen uit te scheppen, zette Van Laere kranen met aangepaste graafarm in.

Van Laere trok niet alleen de ruwbouw op, maar installeerde ook de technieken. "Voor de dakconstructie konden we hier niet gebruikmaken van traditionele welfsels, omdat die onvoldoende draagkracht bezitten voor het park dat erboven wordt aangelegd. Daarom hebben we een speciaal type ligger ontwikkeld en laten maken door onze prefabbetonpartner Ergon. Deze ligger kan de zware grondlast gemakkelijk dragen, zelfs met overspanningen tot 15 meter", geeft Quirynen mee.

Diepgroen eindresultaat

Het uiteindelijke resultaat moet het ontspannings- en culturele karakter van de wijk – met diverse kunstgalerijen en musea – verder versterken. De blijvende zichtbaarheid van de oude dokmuren en (bovengrondse) contouren speelt daarin mee. Technisch wegen de draagkracht en de waterdichtheid van de parking zwaar door, want de bovenliggende groenaanleg zal niet alleen uit grassen, bloemen en heesters bestaan, maar ook uit hoogstammige, streekeigen bomen. De soorten zijn zo gekozen dat ze in elk seizoen een kleurrijk geheel zullen vormen.

TECHNISCHE FICHE

Bouwheer: Q-Park Belgium (Zaventem)
Architect: Abscis Architecten (Gent)
Hoofdaannemer: Van Laere (Zwijndrecht)

Bron: Bouwen aan Vlaanderen - Tekst: Koen Mortelmans - Beeld: Van Laere / Artitec